Πόνοι στὴν ράχη ἢ ὀσφὺ σὲ παιδιὰ ἢ ἐφήβους παραπέμπουν συχνὰ σὲ σπονδυλολίσθηση. Ὅταν παιδιὰ ἢ ἔφηβοι παραπονοῦνται γιὰ πόνους στὴν ράχη ἢ καὶ τὴν ὀσφύ, τίθεται θέμα προσεκτικῆς διαφορικῆς διαγνώσεως, διότι ἐκτὸς τῶν συχνῶν περιπτώσεων τῆς σπονδυλολισθήσεως, μπορεῖ νὰ κρύπτονται φλεγμονὲς ἢ ὄγκοι τῆς Σ. Σ.. Γενικῶς ἰσχύει, πόνοι στὴν ὀσφύ σὲ ἠλικίες μικρότερες τῶν 18 ἐτῶν, διαρκοῦντες ἄνω τῶν 3 ἑβδομάδων, ἀπαιτοῦν ἀκτινολογικὴ διερεύνηση.
Πρῶτα ἡ σπονδυλόλυση, ἔπειτα ἡ σπονδυλολίσθηση
Ἡ σπονδυλολίσθηση εἶναι τὸ τίμημα, ποὺ ὁ ἄνθρωπος πληρώνει διὰ τὸ δῶρο τῆς δημιουργίας, ποὺ τοῦ ἐπιτρέπει νὰ στέκεται ὄρθιος στὸν δρόμο τῆς ζωῆς του. Πιθανώτατα εἶναι συνέπεια χρονίας λορδωτικῆς φορτίσεως, προκύπτει δὲ στὰ πλαίσια ἑνὸς κατάγματος ἐκ κοπώσεως, ποὺ καλεῖται σπονδυλόλυση καὶ δημιουργεῖται στὸν αὐχένα τοῦ σπονδυλικοῦ τόξου τοῦ Ο5 (90%) σπανιώτερα τοῦ Ο4 (εἰκ.7). Τότε λοιπὸν ἐπέρχεται σταδιακὰ ὀλίσθηση τοῦ σπονδύλου πρὸς τὰ πρόσω, ποὺ καλεῖται σπονδυλολίσθηση, ἡ πλήρης δὲ ὑπέρβαση τοῦ ὑποκειμένου σπονδύλου ὑπὸ τοῦ ὑπερκειμένου, καλεῖται σπονδυλόπτωση.
Πές μου μὲ ποιὸ σπορ ἀσχολεῖσαι, νὰ σοῦ πῶ τὶ ἔχεις!!
Ἰδιαίτερη ἐπιβάρυνση ὑφίστανται οἱ ἀθλούμενοι σὲ spor, ὅπου προκαλεῖται φόρτιση τῆς Σ.Σ. εὑρισκομένης τῆς τελευταίας σὲ στάση ὑπερεκτάσεως ἢ ὑπερλορδώσεώς, ὅπως συμβαίνει σὲ διάφορα εἴδη χοροῦ, καλλιτεχνικοῦ πατινάζ, ἀκοντισμοῦ, γκόλφ, ἄρσεως βαρῶν (εἰκ.1, 2, 3,4, 5 καὶ 6). Καλὸ εἶναι νὰ μὴν παραβλέπονται προδιαθεσικοὶ παράγοντες ὅπως συγγενεῖς δυσπλασίες στὴν κατασκευὴ τῶν σπονδυλικῶν τόξων (δισχιδὴς ράχις), ὑπερλόρδωση τῆς ΟΜΣΣ μὲ αὐξημένη ὀσφυοϊερὰ γωνία(Ferguson) καὶ μετατόπιση τοῦ κέντρου βάρους ποὺ διέρχεται ἀπὸ τὸν Ο3 πέραν τῆς προσθίας παρυφῆς τοῦ Ι1 (εἰκ. 14). Παιδιὰ μὲ συγγενεῖς 1ου βαθμοῦ ποὺ ἔχουν τέτοιες δυσπλασίες, ἐμφανίζουν ὑψηλότερα ποσοστά προσβολῆς. Στὰ ἀγόρια ἡ νόσος εἶναι 3-4 φορὲς συχνότερη συγκριτικῶς πρὸς τὰ κορίτσια, ἀλλὰ ὅταν ἐμφανιστεῖ στὰ τελευταῖα, προκαλεῖ σοβαρότερα ἐνοχλήματα. Ἡ νόσος ἐνδημεῖ σὲ ὑψηλώτερα ποσοστὰ στοὺς Ἐσκιμώους τῆς Ἀλάσκας.
Συμπτώματα
Ἡ νόσος εἶναι ἐπίκτητος, στὴν Εὐρώπη δὲ ἀφορᾶ δὲ τὸ 5% τῶν ἐνηλίκων καὶ 2% τῶν ἐφήβων καὶ παιδιῶν. Οἱ στατικὲς συνέπειες τῆς σπονδυλύσεως-σπονδυλολισθήσεως εἶναι: Ἐξάλειψη τῆς φυσιολογικῆς ὀσφυϊκῆς λορδώσεως ἢ καὶ μετατροπή της σὲ ὀσφυϊκὴ κύφωση (εἰκ. 8), ἐξάλειψη τῆς φυσιολογικῆς θωρακικῆς κυφώσεως, ἐλαττωμένη εὐλυγισία κινήσεων τῆς λεκάνης, μετατόπιση τοῦ κέντρου βάρους τοῦ σώματος πρὸς τὰ πρόσω (κοιλιακά), ἐλάττωση τοῦ ὕψους τοῦ κορμοῦ. Ἐντυπωσικὸ ὅμως εἶναι ὅ,τι σὲ ὄχι εὐκαταφρόνητο ἀριθμὸ παιδιῶν δὲν ὑφίστανται ἀρχικῶς συμπτώματα, παρὰ τὰ τυπικὰ ἀκτινολογικὰ εὑρήματα. Μὲ διαρκῆ ὅμως παρουσία τῆς νόσου, ἀρχίζουν σταδιακὰ νὰ ἀναφύονται καὶ τὰ ἀναμενόμενα συμπτώματα. Τὸ κυρίαρχο σύμπτωμα εἶναι πόνος κατὰ τὴν διάρκεια κάποιων κινήσεων, πόνος ποὺ ἔχει ζωστηροειδῆ περὶ τὴν ὀσφὺ ἐπέκταση καὶ μὲ φορὰ ἀπὸ πίσω πρὸς τὰ ἐμπρός, εἰδικὰ τὸ πρωῒ, ὅταν οἱ μῦες τῆς ράχεως εἶναι χαλαροί. Ὑπάρχει ἐπίσης ἕνα αἴσθημα ἀστάθειας στὴν Σ.Σ.. Σὲ σοβαρὲς περιπτώσεις παρατηρεῖται ἀπώλεια ἀντανακλαστικῶν, ὑπαισθησία κάτω ἄκρων καὶ διαταραχὲς κινητικότητος. Τότε ἡ χειρουργικὴ θεραπεία (εἰκ.9) εἶναι μονόδρομος! Σὲ γενικὲς γραμμὲς τὰ συμπτώματα προσομοιάζουν μὲ ἐκεῖνα τῆς κήλης δίσκου (δισκοπάθεια).
Κλινικὴ ὑποψία; παραπομπὴ γιὰ ἀκτινογραφία!
Ἡ διεθνὴς ταξινόμηση τῶν σταδίων τῆς σπονδυλολισθήσεως ἀκολουθεῖ τὸν ὑποδειχθέντα ὑπὸ τοῦ Meyerding κανόνα, σύμφωνα μὲ τὸν ὁποῖο τὸ μῆκος τῆς ὀλισθήσεως ἑνὸς σπονδύλου εἶναι συνάρτηση τοῦ μήκους τῆς βάσεως τοῦ ὑποκειμένου σπονδυλικοῦ σώματος. Ἡ διάγνωση ἢ ἡ ὑποψία μιᾶς σπονδυλολύσεως καὶ κατὰ τὶς περιστάσεις τῆς σπονδυλολισθήσεως τίθεται μὲ μία πλαγία ἀκτινογραφία ΟΜΣΣ καὶ μὲ ἐπικέντρωση στὸ ὕψος Ο4-Ο5-Ῑ1. Ὀριστικὴ ἐπιβεβαίωση δίδεται διὰ τῆς διενεργείας λοξῆς (45ο) ἀκτινογραφίας, ὅπου ἡ ἀπεικονιζόμενη σπονδυλόλυση περιγράφεται συχνὰ μὲ τὸν ἀποδοθέντα ὑπὸ τῶν παλιῶν ἀκτινολόγων ὑπέροχο ὅσον καὶ γλαφυρὸ ἀκτινολογικὸ ὅρο: «ἡ φιγούρα τοῦ σκύλου μὲ τὸ κολλάρο» Τὸ κολλάρο τοῦ σκύλου εἶναι ἡ διαυγαστικὴ γραμμὴ τοῦ ρωγμώδους κατάγματος τοῦ σπονδυλικοῦ τόξου!! (Οἱ εἰκ. 10,11,12 καὶ 13) ἀκριβῶς παρουσιάζουν τὴν 4ετῆ πορεία ἑνὸς κοριτσιοῦ , ποὺ σὲ ἠλικία 10 ἐτῶν, ὑπέστη σπονδυλόλυση καὶ σπονδυλολίσθηση τοῦ Ο5 ἐπὶ τοῦ Ι1 κατὰ τὴν διάρκεια ἀσκήσεως μοντέρνου χοροῦ. Χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ ὕπαρξη τοῦ ἀκτινολογικοῦ κριτηρίου «τῆς φιγούρας τοῦ σκύλου μὲ τὸ κολλάρο»!!) Ἐὰν τὰ εὑρήματα στὶς ἀκτινογραφίες δὲν εἶναι σαφῆ, ἐπιβάλλεται περαιτέρω ἔλεγχος μὲ μαγνητικὴ τομογραφία.
Ὁ ἀκτινολογικὸς ἔλεγχος διὰ τὴν παρακολούθηση τῆς πορείας τῆς νόσου θὰ διεξάγεται: 10-14 ἐτῶν κάθε 4 μῆνες, για μεγαλίτερους των 15 ἐτῶν κάθε 6 μῆνες.
Σημ.: οἱ εἰκόνες 10, 11, 12, 13 καὶ 14 προέρχονται ἀπὸ τὸ ὑλικὸ ἀρχείου τοῦ ἐργαστηρίου μου.
